Ebeveynlerin önceliklerinin başında çocuğunun güvenli ve huzurlu bir ortamda büyümesini sağlamak gelir. Çocuğun iyi olma haline zarar veren ve çocuğun gelişimini engelleyen her türlü davranışa ise istismar denir. 4 istismar türü vardır: fiziksel, cinsel, duygusal ve ekonomik. Son zamanlarda cinsel istismar vakalarının artmasıyla ebeveynlerin aklına “ben çocuğum için ne yapabilirim?” sorusu geliyor.

Unutma ki istismarın önlenmesi için sadece ebeveynler değil ebeveyn dışında bakım verenler, çocuklarla toplumsal alanları paylaşanlar ve çocuklarla iletişim halinde olan herkes, yani bütün toplum, bu konuda kendini eğitmeli ve uygun davranışlar sergilemelidir. Birey ve toplum olarak yapabileceğimiz çok fazla şey var.

Çocuğunu cinsel istismardan korumak için hangi pratikleri uygulayabilirsin şimdi onlara bakalım.

Cinsel İstismar Nedir?

Cinsel istismar temas içeren ve içermeyen olarak ikiye ayrılıyor. Cinsel dokunma/özel bölgelere temas içeren her türlü davranış, pornografi ve fuhuş yolu ile yapılan cinsel sömürü ve tecavüz temas içeren cinsel istismar başlığı altında yer alırken pornografik öğeler içeren fotoğraf, video göstermek, röntgencilik, teşhircilik, cinsel içerikli fotoğraf/videolarının çekilmesi veya pornografik amaçlı kullanılması ve sözlü olarak taciz etme ve cinsel içerikli konuşmalar yapmak temas içermeyen başlığı altında yer alır. Sanılanın aksine cinsel istismar sadece temas halinde olmaz. Çocuğunu cinsel istismardan korumak için hangi pratikleri uygulayabilirsin şimdi onlara bakalım.

“Hayır” Demek Önemlidir

Çocuğuna herhangi biri (sen, diğer ebeveyni, aile büyükleri dahil) istemediği şekilde dokunmak istediğinde/dokunduğunda ya da çocuğunun kendine veya başkasına dokunması istendiğinde hayır diyebileceğini söyleyebilirsin. Çocukları sevilesi küçük insanlar olarak değil de birey olarak görmeli ve ebeveyni olsanız bile sevme maksadıyla dahi izinleri dışında öpüp kucaklamamayı pratik etmelisiniz. Eylemlerinden önce “Bilge seni öpmek istiyorum. Öpebilir miyim?” şeklinde onayını almayı hatırla lütfen. Aile büyüklerini de bu kuraldan haberdar edip pratiğin oturması için yanlarındayken “Bilgecim anneannen seni özlemiş sarılmak istiyor sanırım, sen sarılmak ister misin?” gibi sorularda pekiştirebilirsin. Dokunma konusunda ısrarcı olunan durumlarda “hayır” çığlığını pratik edebilirsiniz. Çığlık atmayı bilmek önemli bir savunma olabilir.

Özel Bölgeleri Nasıl Anlatabilirsin?

Çocuğun vücudunun bölümlerini öğrendiği dönemde aynı diğer bölümler gibi (kulak, göz, burun) özel bölgelerinin de isimlerini anatomik olarak doğru şekilde öğrenmesi ileride herhangi bir sorunla karşılaşırsa doğru kelimeleri kullanması açısından oldukça önemlidir. Özel bölgelerin takma isimlerini ya da oyunlaştırılmış isimlerini kullanmak yerine “bacak arası” (vulva ya da penis) demek daha sağlıklı olabilir. Özel bölgelere başkalarının dokunmaması gerektiğini (doktorların ebeveyn yanındayken dokunabileceğini) ve ebeveynlerin de izin alarak dokunabileceğini ona açıklayabilirsin. İç Çamaşırı Kuralı bu konuda sana destek olabilir. İç çamaşırının kapattığı yerlerin özel olduğunu, kimsenin dokunmaması gerektiğini ve bakmak istememesi gerektiğini açıklayabilirsin. Çocuğunu sen  ya da başkaları severken cinsel organına ve poposuna vurarak sevmemelisiniz. Ayrıca sevenleri de uyarması konusunda onu cesaretlendirebilirsin.

Sırlar

Çocuğuna ebeveynlerinden hiçbir koşulda sır saklamaması gerektiğini anlatabilirsin ya da ona iyi ve kötü sırları tanıtabilirsin. Kötü sırların onu endişelendirip, korkutup, üzüp ve rahatsız edebileceğini ve böyle bir durumda güvendiği bir yetişkine (anne, baba, bakım veren, öğretmen gibi) hemen söylemesi gerektiğini anlatabilirsin. İyi sırların ise ona bu tarz hisler yaşatmayacağını söyleyip bir örnek verebilirsin: “Bilge mesela yarın babana sürpriz yapmak için onu en sevdiği dondurmacıya götüreceğiz ama bu bizim sırrımız yani ona söylemiyoruz. Bak mesela bu iyi bir sır” 

Günlük Davranış Pratikleri

Çocuğunun üstünü değiştirirken izin almak ve hatta bebekliğinden itibaren bezini değiştirirken herkes değil de belli başlı insanlar (ebeveynleri ve bakım verenler) tarafından bezinin ayrı bir odada herkesin içinde değiştirilmemesi pratik edebileceğiniz bir davranış. 

Çocuğunu yetişkin hızına uyum sağlayacak şekilde ittirme, kaldırıp koyma ve çekiştirme gibi eylemlerden kaçınmakta fayda var. Acele etmeniz gereken bir durumdaysanız eyleminizi ve gerekçesini ona açıklayarak devam etmek oldukça önemli. Çocuğunun yetişkinler tarafından kaldırılmanın, ittirilmenin ve çekiştirilmenin yanlış bir durum olduğunu anlaması açısından oldukça faydalıdır. 

Çocuğunun güvenebileceği bir yetişkin olmak, herhangi bir durumu konuşabileceği, anlattığı şeyler yüzünden susturulmayacağını bilmesi oldukça önemli. Çocuklara cinsel istismarın önlenebilmesi için toplum olarak bilinçli yaklaşımlar benimsemeli ve yardıma ihtiyaç olduğunda çocukların iyi olma halini gözeterek eylemde bulunmak oldukça önemli. Unutmayalım ki çocuğun beyanı esastır. Çocuğun anlattığı her şeyi dinlemeli, ciddiye almalı ve aksiyon almalıyız.

Dilerim ki daha güzel yarınlar hem bizim hem çocukların olur.

Kaynak:

Nirengi Derneği

Yazar:

Bilge Camuzcu (Boğaziçi Üniversitesi, Okul Öncesi Öğretmenliği Bölümü)