Çocuklarda İnce Motor ve Kaba Motor Gelişimi
Motor gelişimi, insanların hareket edebilme yeteneğidir. Kasların hareketleri koordineli yapabilmesi için zihnin doğru ve zamanında komut vermesi gerekmektedir. Motor sistemi ince ve kaba motor olmak üzere ikiye ayrılır. Emekleme, yürüme, koşma gibi büyük kaslarımızı kullandığımız hareketler kaba motor becerileriyle ilgiliyken; yazı yazma, resim çizme, makas kullanma gibi daha küçük kaslarımızı kullandığımız hareketler ise ince motor becerilerimizle ilgilidir. Eğer sen de istersen çocuklardaki motor sistemlerini daha ayrıntılı bir şekilde inceleyip, öğrenelim.
İnce motor becerisi nedir?
İnce motor becerileri, el ve parmak gibi küçük kas gruplarının kullanımını kapsar. Bu becerilerin geliştirilmesiyle, çocuğunun hayatındaki birçok günlük ihtiyacını rahatlıkla yapabilmeye başlar. Örneğin, kalem tutmayı, fermuar açmayı/kapamayı, kendi başına yemek yemeyi, yazı yazmayı ve buna benzer bir sürü hareketi daha koordineli bir şekilde kolayca yapar. Neden mi? Çünkü ince motor becerileri aynı zamanda el-göz koordinasyonunun da küçük yaşlarda gelişmesini sağlar. Bu yüzden ebeveyn olarak çocuğunun çeşitli nesnelerle oynamasına ve yeni şeyleri keşfetmesine destek olarak gelişim sürecindeki kazanımları arttırabilirsin.
Kaba motor becerisi nedir?
Kaba motor becerileri, büyük kas gruplarının kullanımını içeren, ince motor becerilerine göre daha geniş kapsamlı ve daha fazla enerjiye ihtiyacı olan hareketlerdir. Büyük kas grupları; kollar, bacaklar, ayaklar, gövde gibi vücut bölgelerinde bulunur. Kaba motor becerilerinin gelişmesiyle birlikte aslında bebeğin daha çok hareketlenmeye ve kendi başına belli başlı temel hareketleri yapabilmeye başlar. Mesela, emekleme, yürüme, zıplama, koşma, atlama, merdiven çıkma/inme gibi hareketleri yapabilme yeteneğini kazanır. Aynı zamanda kaba motor becerileri, nesneleri atmak ve yakalamak gibi el- göz koordinasyonu isteyen hareketleri de içerdiği için el-göz koordinasyonunun gelişiminde olumlu olarak rol oynar.
Hangi yaşta neleri yapabilir?
Her çocuk özeldir ve budan dolayı her çocuğun gelişim süreci birbirinden farklı olabilir. Bu yüzden aşağıdaki belirtilen aktiviteleri eğer çocuğun yapamıyorsa hemen paniğe kapılmana gerek yok. Gelişim sürecinde ufak zaman sapmaları olabilir. Ancak yine de çocuğunun gelişimiyle ilgili endişe duyuyorsan bir uzamana danışman iyi olabilir.
0-3 aylık bebeklerde ince motor becerileri
- Ellerini gözleriyle takip etmesi
- Ellerini ağzına götürmesi
3-9 aylık bebeklerde ince motor becerileri
- İki kolunu da bir şeylere uzanmak için kullanması
- Nesneleri parmaklarıyla hareket ettirmesi
- Eşyaları sıkıp bırakması
- Biberon, oyuncak gibi eşyaları tutması
9-12 aylık bebeklerde ince motor becerileri
- Kitap sayfalarını çevirmesi
- Küçük lokmalık yiyecekleri elleri ile ağzına götürmesi
1-2 yaşındaki bebeklerde ince motor becerileri
- Gevşek düğümle bağlanmış poşetleri açması
- Oyun hamuruyla oynaması
- Kapı kolunu çevirmesi
2-3 yaşındaki çocuklarda ince motor becerileri
- Ellerini kendi başına yıkaması
- Bir kâğıdı ikiye bölmesi/kesmesi
- Düğme iliklemesi
3-4 yaşındaki çocuklarda ince motor becerileri
- Çatal kullanması
- Kendi başına giyine bilmesi
4-5 yaşındaki çocuklarda ince motor becerileri
- Kâğıttan çizili geometrik şekilleri kesmesi
- Çizgileri çok taşırmadan boyama yapması
- Ayakkabı bağcığını bağlaması
5-6 yaşındaki çocuklarda ince motor becerileri
- 16-20 parçalı yapbozların çözülmesi
- Bıçakları yemekleri kesilmesi
- Düzgün makas kullanılması
- Kendisine gösterilen ismin yazılması
3-6 aylık bebeklerde kaba motor becerileri
- Sırtı destekli bir şekilde otururken başını dik tutabilme
- Kendi etrafında dönebilme
6-12 aylık bebeklerde kaba motor becerileri
- Sırtında destek olmadan oturabilme
- Emekleme
- Kendi çabasıyla oturma ve ayağa kalkabilme
1 yaşındaki bebeklerde kaba motor becerileri
- Yardım alarak yürüyebilme
- Yüksek olmayan yerlere tırmanabilme
- Tekerlekli oyuncakları itebilme/çekebilme
2 yaşındaki bebeklerde kaba motor becerileri
- İki ayağını aynı anda kullanarak zıplama
- Tırabzana tutunmadan emekleyerek merdiven çıkabilme
3 yaşındaki bebeklerde kaba motor becerileri
- Topu uzak mesafeye (bir-bir buçuk metre) atabilme
- Düşmeden koşabilme
- Dört tekerlekli bisiklete binebilme
4 yaşındaki bebeklerde kaba motor becerileri
- Hızını arttırarak dengeli bir şekilde koşabilme
- Bir topu kollarını ve vücudunu kullanarak yakalayabilme
5-6 yaşındaki bebeklerde kaba motor becerileri
- Tek ayağı üzerinde dengeli bir şekilde zıplayabilme
- Zıplama egzersizlerini yapabilme
- Nesneleri isabetli olarak fırlatabilme
Yazar
SUDE DOK
Sabancı Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesinde okuyor.
Kaynakça
Pedagog/Psikolojik Danışman Emre Buruşoğlu,” Çocuklarda İnce ve Kaba Motor Becerileri Gelişimi Neden Çok Önemlidir?”. 2019.
Damla İnsan Kaynakları,” Çocuklarda İnce ve Kaba Motor Becerileri Geliştirmenin Yolları”.
- Salı 09 Ağu 2022
- 1,356
