Hipokid : Çocuğunuzun ilgi alanı, yaş grubu, tercih ettiğiniz lokasyon gibi kriterlere göre tam size uygun aktiviteleri keşfedeceğiniz harika bir platform.

Hayatın içinde beklenmedik olaylarla karşılaşabiliriz; doğal afetler, kazalar veya kayıplar.. Bu tür olaylar, yetişkinler için olduğu kadar çocuklar için de zorlayıcı olabilir. Bu deneyimler çocukların güven duygusunu sarsabilir, korku ve kaygı yaşamalarına neden olabilir.Peki, ebeveynler olarak bu süreçte çocuğunuza destek olmak için neler yapabilirsiniz? Bu yazımızda, travmatik olayların çocuklar üzerindeki etkilerini ve ebeveynler olarak çocuğunuzu nasıl destekleyebileceğinizi ele alacağız.

Travmatik Olay Nedir?
Travmatik olaylar, çocukların güven duygusunu sarsan ve duygusal olarak zorlanmalarına neden olan yaşantılardır. Amerikan Psikoloji Derneği’ne göre, travma yaşayan çocuklar genellikle korku, çaresizlik ve kaygı gibi duygular hissederler.
Çocuklar için travmatik olabilecek olaylara örnekler:
Doğal afetler (deprem, sel, yangın vb.)
Kazalar (trafik kazası, ciddi yaralanmalar vb.)
Aile içi kayıplar
Şiddet veya zorbalığa maruz kalma
Göç, savaş veya zorunlu yer değişiklikleri
Her çocuğun travmatik olaylara verdiği tepki farklı olabilir. Aynı olayı yaşayan iki çocuktan biri hızla toparlanabilirken, diğeri daha uzun süre etkilenebilir.

Çocuklar Travmaya Nasıl Tepki Verir?
Çocuklar, yaşlarına ve bilişsel gelişimlerine bağlı olarak travmaya farklı tepkiler verebilirler. Yaşlara göre:
0-3 yaş: Sık ağlama, huzursuzluk, uyku ve beslenme sorunları görülebilir.
3-6 yaş: Kâbuslar, korkular, agresif davranışlar, alt ıslatma veya bebeksi konuşmaya geri dönme gibi belirtiler ortaya çıkabilir.
6-12 yaş: Dikkat dağınıklığı, kaygı, akademik performans düşüklüğü, içe kapanıklık veya öfke patlamaları görülebilir.
12 yaş ve üstü: Depresyon, umutsuzluk, risk alma davranışları, içe kapanma gibi belirtiler gösterebilirler.
Travmaya verilen tepkiler zamanla değişebilir ve çocuklar bazen hemen tepki vermek yerine olaydan haftalar sonra duygusal zorlanmalar yaşayabilirler.
Çocukların Travmatik Olaylarla Başa Çıkmasına Nasıl Yardımcı Olabilirsiniz?
Travmatik olayların ardından ebeveynlerin çocuklarına destek olmaları, onların iyi oluş sürecini hızlandırır. Yapılan araştırmalar çocukların travmayı atlatabilmesi için onların duygularını tanımalarına ve güvenli bağlanma hissetmelerine yardımcı olunması gerektiğini söylüyor.Peki ebeveynler olarak neler yapabilirsiniz?

1. Çocuğunuzun Yaşadıklarını Anlamasına Yardımcı Olun
Çocuklar, travmatik olayları anlamlandırmakta zorlanabilirler. Bu nedenle ebeveynlerin onların sorularını dürüstçe, yaşlarına uygun bir dille yanıtlaması büyük önem taşıyor.
Basit ve anlaşılır konuşun: "Evet, üzücü bir olay yaşadık ama artık güvendeyiz." gibi ifadeler kullanabilirsiniz.
Duygularını ifade etmelerine yardımcı olun: "Üzgün hissetmen çok normal. Hislerini benimle paylaşabilirsin."
Yanlış anlamaları düzeltin: Küçük çocuklar bazen travmatik olaylardan kendilerini sorumlu tutabilirler. Onlara bunun kendi hataları olmadığını anlatın.

2. Rutinleri Koruyun ve Güven Ortamı Sağlayın
Travmatik olaylar çocukların dünyasını alt üst edebilir. Bu nedenle düzen ve rutin oluşturmak, çocukların kendilerini daha güvende hissetmelerini sağlar. Rutin oluşturmaya yemek ve uyku saatlerini düzenleyerek başlayabilirsiniz. Her zaman yaptığınız günlük aktiviteleri (oyun, kitap okuma, yürüyüş gibi) sürdürmeye özen gösterin. Rutin oluştururken çocuğunuza sakin ve güven verici bir ortam sağlamaya çalışın. Yapılan araştırmalara göre rutinler travma sonrası iyileşme sürecinde çocuklar için rahatlatıcı bir etkiye sahiptir.

3. Medya Kullanımını Kontrol Altına Alın
Travmatik olaylardan sonra çocukların maruz kaldığı haber içerikleri, onların kaygı seviyesini artırabilir ve olayları anlamlandırmalarını zorlaştırabilir. Çocukların yaşlarına uygun olmayan görüntüler ve yorumlar, korku ve güvensizlik duygularını besleyebilir. Bu nedenle, haberleri ne sıklıkla ve hangi kaynaklardan izlediklerini kontrol etmek önemlidir. Onların sorularını geçiştirmek yerine, yaşlarına uygun bir dille sade ve dürüst cevaplar vermek daha sağlıklı bir yaklaşım olacaktır. Ayrıca, haber izleme süresini sınırlandırarak çocukları rahatlatıcı etkinliklere yönlendirmek, olumsuz duygularla başa çıkmalarına yardımcı olabilir.

4. Duygularını İfade Etmelerine Yardımcı Olun
Çocuklar, bazen duygularını kelimelerle ifade etmekte zorlanabilir ve bu duyguları oyun, resim ya da hikâye anlatımı gibi yaratıcı yollarla dışa vurabilirler. Oyun hamuru veya boyalarla resim yapmalarına fırsat tanımak, onları hikâye anlatmaya teşvik etmek ve rol yapma oyunlarıyla duygularını ifade etmelerini sağlamak, bu süreçte destekleyici olabilir. Oyun ve sanatsal etkinlikler çocukların duygularını ifade etmelerine yardımcı olur ve stres seviyelerini azaltmada etkili bir yöntemdir.

5. Gerekirse Profesyonel Destek Alın
Eğer çocuğunuz travmatik olay sonrası uzun süre kendini kötü hissediyor, kabuslar görüyor, aşırı kaygı yaşıyor veya günlük rutini etkileniyorsa, bir çocuk psikoloğundan destek almak faydalı olabilir.
Destek almayı gerektiren durumlar:
Sürekli korku, kaygı veya öfke nöbetleri
Okul başarısında ani düşüş
Sosyal ortamlardan uzaklaşma
Uyku bozuklukları ve iştahsızlık
Erken müdahale, çocuğun travmayla sağlıklı başa çıkmasını sağlar ve uzun vadeli psikolojik etkileri önleyebilir.Travmatik olaylar, çocukların duygusal dünyasını derinden etkileyebilir ancak ebeveynlerin desteğiyle çocuklar bu süreci sağlıklı bir şekilde atlatabilir. Çocuğunuza güvenli bir alan sunmak, duygularını ifade etmelerine yardımcı olmak ve gerektiğinde profesyonel destek almak onların ruh sağlığı için kritik öneme sahiptir.Unutmayın, bir çocuğun travmayı atlatmasında en büyük güç, sevgi ve güven dolu bir ebeveynin desteğidir.

Kaynakça:
American Psychological Association (2023). “Understanding Trauma in Children.”
National Child Traumatic Stress Network (2024). “Children and Trauma: A Guide for Parents.”
Siegel, D. J., & Bryson, T. P. (2012). The Whole-Brain Child.
Perry, B. D. (2023). “How Play Helps Children Process Trauma.”
Harvard University Center on the Developing Child (2023). “The Science of Childhood Resilience.”

Ekleyen, Hipokid

Hipokid’den Hoş Geldin hediyesi!