STEM’in açılımı, bilim(science), teknoloji(technology), mühendislik(engineering) ve matematik(mathematics) olarak yapılabilir. Bu terim, bu dört disiplinin birbirine entegre edilerek eğitim ve uygulama alanlarında kullanılmasını ifade eder. “Çocuklar için ağır konular değil mi bunlar?” diye düşünüyor olabilirsin ama STEM, genellikle bilimsel araştırma, teknolojik gelişim, mühendislik tasarımı ve matematiksel modelleme gibi alanlarda ilerlemeyi çocuklara teşvik etmek amacıyla kullanılıyor. Çocukların bu konulardaki ilgilerini ortaya çıkarmak veya varsa bu ilgiyi yönlendirerek çocukların eleştirel düşünme, problem çözme ve yenilikçi düşünme becerilerini geliştirmelerine yardımcı olabiliyor. O zaman çocuğunla evde yapabileceğin STEM etkinliklerine birlikte bakalım.

Sismograf Yapımı

Malzemeler:

Karton kutu

Karton bardak

Maket bıçağı ya da makas

Kağıt

Tükenmez kalem

İp

Bant

Bozuk paralar, misketler ya da ufak taneli bakliyatlar

Yapılışı:

Karton bardağın iki yanına ve tabanına kalem ya da makas yardımıyla delik açın. Tükenmez kalemi tabana açtığınız deliğe ucu dışarı çıkacak şekilde yerleştirip bozuk para, misket ve ufak taneli bakliyatlar yardımıyla hem ağırlık yaratın hem de kalemi hareket etmeyecek şekilde sabitleyin. Sabitleme işlemi için oyun hamurundan da destek alabilirsiniz.

Karton bardağın yanlarına açtığınız deliklerden ipleri geçirin.

Karton kutuyu yan çevirerek üstte kalan parçaya iki delik açın ve bardağınızın iplerini bu deliklerden geçirerek tükenmez kalem karton kutuya değecek şekilde ipleri yukarıda bağlayın.

Dilerseniz A4 kağıdını üç şerit halinde kesip şeritleri uç uca bantla ekleyerek uzun bir şerit yapabilirsiniz ya da kağıdınızı olduğu gibi kullanabilirsiniz.

Şerit şeklinde kullanacaksanız karton kutunun yerde olan sağ ve sol kenarına kağıdın geçebileceği büyüklükte iki kesik atabilirsiniz. Böylece bir uçtan çekerek kağıdı ilerletmiş olursunuz.

Kağıdı tükenmez kalemin karton kutuya değdiği yere yerleştirin.

Bir kişi kağıdı çekerken diğer kişi kutuyu sallayabilir ya da tam tersi şeklinde uygulayabilirsiniz.

Sallama şiddetine göre kağıt üzerinde farklılık gösteren çizgileri inceleyin.

Depremin oluşumu ve depremin şiddetinin nasıl ve hangi birimle ölçüldüğü hakkında sohbet edebilirsiniz.

Erozyon Deneyi

Malzemeler:

2 adet 1.5L şişe

2 Adet 0.5L şişe

Çim tohumu

Toprak

İp

Cetvel

Kağıt

Kalem

Yapılışı:

1.5L şişeleri yan şekilde yatırın. Kalemle işaretleyip toprak konulacak derinlikte olacak şekilde yani 1/3’lük kısmına denk gelen parçayı kesin ve çıkarın.

Şişelerin ikisine de toprak doldurun.

Şişelerden bir tanesine çim tohumlarını ekin.

Çim tohumu ekili olan şişeyi düzenli aralıklarla sulayın ve tohumların takibini yapın.

Belirli aralıklarla en uzun çimin boyunu cetvelle ölçerek zaman çizelgesi hazırlayabilirsiniz. (opsiyonel)

Süreç boyunca çimlerin büyümesi için neler lazım olduğunu konuşabilirsiniz.

Çimler 10-15cm’ye ulaştıklarında deneyi yapabilirsiniz.

0.5L’lik şişelerinizin dik konumdayken yarısını kesin ve kestiğiniz parçanın iki kenarına delik açın.

Deliklerden ip geçirin. 0.5L şişeden oluşan yarım parçalarınızı masanın kenarında konumlandırdığınız 1.5L’lik şişenin kapak kısmına bağlayın ve aşağı sarkmasına izin verin.

1.5L’lik şişelerinizin kapağının açık olduğundan emin olun.

Hem çim hem de sadece toprak olan şişelere sırayla eşit miktarda suyu dökün.

Fazla suyun şişe kapağından akarak bağladığınız plastik parçaya dolmasını izleyin.

Plastik parçalarda toplanan suları inceleyin. Hangisi berrak ve neden? Su erozyonunun nasıl oluştuğu, etkileri ve nasıl önlenebileceği ile ilgili sohbet edebilirsiniz.

Deney sonrasında isterseniz birlikte ağaç dikimi de gerçekleştirebilirsiniz.

Deneyi farklı toprak türlerini de yansıtacak şekilde de kurgulayabilirsiniz (taşlı ve kumlu gibi)

Umarım birlikte geçirdiğiniz bu keyifli zaman aynı zamanda çocuğunun yeni sorular sormasına ve daha fazlasını keşfetmesine ilham verir. Eğlenceli ve öğretici deneyimlerin, çocuğunun bilimi ve dünyayı anlama isteğini artırdığını görmenin gerçekten harika bir duygu olacağına eminim.

Kaynak:

TÜBİTAK Bilim Genç'in youtube sayfası

Yazar:

Bilge Camuzcu (Boğaziçi Üniversitesi, Okul Öncesi Öğretmenliği)